Drukuj Eksport do pliku (MS Word)
Nazwa przedmiotu:
Gleboznawstwo
Koordynator przedmiotu:
Dr hab. inż. Agnieszka PUSZ, Prof. dr hab. inż. Piotr Skłodowski,
Status przedmiotu:
Obowiązkowy
Poziom kształcenia:
Studia I stopnia
Program:
Ochrona Środowiska
Grupa przedmiotów:
Obowiązkowe
Kod przedmiotu:
-
Semestr nominalny:
3 / rok ak. 2020/2021
Liczba punktów ECTS:
4
Liczba godzin pracy studenta związanych z osiągnięciem efektów uczenia się:
Liczba punktów ECTS na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
Język prowadzenia zajęć:
polski
Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym:
Formy zajęć i ich wymiar w semestrze:
  • Wykład30h
  • Ćwiczenia0h
  • Laboratorium15h
  • Projekt0h
  • Lekcje komputerowe0h
Wymagania wstępne:
Biologia (W+L), Ekologia (W+C+L)
Limit liczby studentów:
Cel przedmiotu:
Celem nauczania przedmiotu jest zrozumienie zjawisk i procesów zachodzących w środowisku glebowym. Zapoznanie studentów z procesem kształtowania się gleb, ich rolą w środowisku przyrodniczym, z genezą, budową i właściwościami gleb, ich przynależnością systematyczną i rozmieszczeniem na obszarze kraju oraz degradacją gleb.
Treści kształcenia:
Program wykładu Powstawanie gleb i czynniki glebotwórcze. Pojęcie gleby i jej znaczenie w środowisku przyrodniczym. Ważniejsze czynniki glebotwórcze (skała macierzysta, klimat, woda, organizmy żywe, rzeźba terenu, działalność człowieka). Procesy glebotwórcze. Procesy i produkty wietrzenia skał. Wietrzenie fizyczne, biochemiczne. Minerały ilaste. Morfologia gleb – podstawowe pojęcia, poziomy genetyczne i ich oznaczenie. Budowa profilu, miąższość, struktura i tekstura. Systematyka gleb Polski. Właściwości fizyczne gleb. Gleba jako układ trójfazowy. Faza stała gleby- skład granulometryczny, stany konsystencji, lepkość, zwięzłość, pęcznienie. Faza ciekła - postacie wody glebowej i ich znaczenie dla roślin, chemizm wody glebowej. Faza gazowa – skład powietrza glebowego. Właściwości fizykochemiczne i chemiczne gleb. Odczyn i kwasowość gleb. Skład chemiczny gleb. Formy i związki pierwiastków chemicznych wchodzących w skład gleby. Właściwości sorpcyjne i buforowe. Ekologiczne znaczenie sorpcyjnych i buforowych właściwości gleb. Materia organiczna w glebach. Pojęcie materii i substancji organicznej. Skład i jej właściwości. Rozkład, mineralizacja i humifikacja związków organicznych. Formy i typy próchnicy. Zawartość próchnicy w glebach. Zasobność i żyzność gleb. Urodzajność gleby. Klasa użytkowa, bonitacyjna i siedliskowa gleb w Polsce. Gleba jako element środowiska. Typy degradacji gleb. Geomechaniczne formy degradacji gleb. Zmiany stosunków wodnych. Chemiczne formy degradacji gleb oraz źródła i rodzaje zanieczyszczeń. Wpływ chemizacji i intensyfikacji rolnictwa na degradację środowiska przyrodniczego. Zagrożenia gleb w Polsce. Erozja gleb. Główne przyczyny pomniejszania zasobów glebowych i pogorszenia wartości użytkowych gleb. Zagrożenie gleb erozją wodną i wietrzną, zanikanie gleb organicznych. Przejmowanie gleb na cele nierolnicze i nieleśne. Wpływ różnych gałęzi gospodarki narodowej na degradację gleb. Zanieczyszczenia gleb. Metale ciężkie i inne substancje toksyczne w glebach. Monitoring gleb. Główne źródła zanieczyszczeń, wskaźniki zanieczyszczeń, sposoby realizacji monitoringu gleb, kryteria oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Ochrona gleb – regulacje prawne. Kolokwium zaliczeniowe Program ćwiczeń audytoryjnych Omówienie właściwości fizycznych i fizykochemicznych gleb. Pobór próbek. Oznaczenie wilgotności aktualnej w pobranych próbkach oraz wody higroskopowej metodą suszarkową. Skład fazy stałej gleby - oznaczanie składu granulometrycznego metodą organoleptyczną, oznaczenie części szkieletowych i części ziemistych, przygotowanie próbek gleb do oznaczania metodą areometryczną. Oznaczenie składu granulometrycznego gleb metodą Casagrande'a w modyfikacji Prószyńskiego. Oznaczenie odczynu. Rola wapnia w glebie, oznaczenie zawartości węglanów metodą Scheiblera. Oznaczanie kwasowości hydrolitycznej metodą Kappena. Właściwości sorpcyjne gleb. Oznaczenie sumy zasadowych kationów wymiennych metodą Kappena oraz obliczenie pojemności sorpcyjnej i stopnia wysycenia kompleksu sorpcyjnego. Opis profili glebowych. Kolokwium zaliczeniowe
Metody oceny:
Zasady ustalania oceny zintegrowanej Ocena zintegrowana = ocena z wykładu x 0,6 + ocena z ćwiczeń laboratoryjnych x 0,4 Warunki zaliczenia wykładu Zaliczenie egzaminu w formie pisemnej Warunki zaliczenia ćwiczeń audytoryjnych Obecność na zajęciach laboratoryjnych obowiązkowa, zaliczenie sprawozdań z poszczególnych zajęć oraz zaliczenie kolokwium.
Egzamin:
tak
Literatura:
1. Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. (2004): Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 2. Białołusz S., Skłodowski P. (1999): Ćwiczenia z gleboznawstwa i ochrony gruntów. Oficyna Wydawnicza PW. Warszawa. 3. Bednarek R., Prusinkiewicz Z. (1999): Geografia gleb. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 4. Gleboznawstwo (1999): Podręcznik dla studentów. Wyd. IV popr. Pod red. Zawadzki S. PWRiL, Warszawa. 5. Zawadzki S. (2002): Podstawy gleboznawstwa. PWRiL, Warszawa
Witryna www przedmiotu:
Uwagi:

Efekty uczenia się

Profil ogólnoakademicki - wiedza

Charakterystyka
Posiada wiedzę z zakresu powierzchni ziemi, w tym na temat funkcji oraz właściwości fizycznych i chemicznych gleb Zna i rozumie zjawiska i procesy zachodzące w środowisku glebowym w aspekcie jego ochrony Posiada wiedzę na temat określania i rozpoznawania głównych typów gleb w celu optymalnego ich zagospodarowania.
Weryfikacja: Egzamin w formie pisemnej (w dwóch częściach)
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W11, K_W08, K_W06, K_W05
Powiązane charakterystyki obszarowe:

Profil ogólnoakademicki - umiejętności

Charakterystyka U01
Posiada umiejętność dotyczącą pobierania próbek glebowych do badań z różnych poziomów profilu glebowego Potrafi samodzielnie wykonać oznaczenia podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych gleb w terenie i laboratorium Potrafi przeprowadzić prawidłową ocenę uzyskanych wyników analiz właściwości fizycznych i chemicznych gleb oraz wyciągnąć wnioski
Weryfikacja: Kartkówki pisemne przed każdymi zajęciami (wejściówki)
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U16, K_U15, K_U12, K_U10, K_U01
Powiązane charakterystyki obszarowe:

Profil ogólnoakademicki - kompetencje społeczne

Charakterystyka K01
Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności - potrafi formułować problemy dotyczące interpretacji badań w celu pogłębienia rozumienia zjawisk i procesów zachodzących w środowisku Posiada umiejętność pracy w zespole - ma świadomość odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadania oraz poszanowania praw autorskich
Weryfikacja:
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_K04, K_K03, K_K01
Powiązane charakterystyki obszarowe: