- Nazwa przedmiotu:
- Przetwarzania sygnałów telekomunikacyjnych
- Koordynator przedmiotu:
- prof. nzw. Andrzej Jakubiak, prof. nzw. Przemysław Dymarski
- Status przedmiotu:
- Obowiązkowy
- Poziom kształcenia:
- Studia II stopnia
- Program:
- Telekomunikacja
- Grupa przedmiotów:
- Przedmioty techniczne - zaawansowane
- Kod przedmiotu:
- PSYT
- Semestr nominalny:
- 2 / rok ak. 2018/2019
- Liczba punktów ECTS:
- 5
- Liczba godzin pracy studenta związanych z osiągnięciem efektów uczenia się:
- Łącznie 115 godz., w tym:
udział w wykładach 30 godz.,
udział w ćwiczeniach audytoryjnych 15 godz.,
udział w laboratoriach 15 godz.
przygotowanie do ćwiczeń audytoryjnych 15 godz.,
przygotowanie do laboratoriów 30 godz.,
przygotowanie do sprawdzianów 10 godz.
- Liczba punktów ECTS na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
- 2,5
- Język prowadzenia zajęć:
- polski
- Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym:
- 1,5
- Formy zajęć i ich wymiar w semestrze:
-
- Wykład30h
- Ćwiczenia15h
- Laboratorium15h
- Projekt0h
- Lekcje komputerowe0h
- Wymagania wstępne:
- Wymagana jest ugruntowana wiedza z zakresu analizy matematycznej (rachunek różniczkowy i całkowy, szeregi funkcyjne), analizy częstotliwościowej sygnałów oraz analizy i syntezy systemów liniowych (filtry analogowe i cyfrowe). Student powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu teorii procesów stochastycznych.
- Limit liczby studentów:
- 60
- Cel przedmiotu:
- Student zapoznaje się z analizą częstotliwościową i czasowo-częstotliwościową sygnałów (transformaty klasyczne i „rozciągnięte”, transformaty falkowe). Nabiera umiejętności w zakresie wykorzystania transformat w zastosowaniach praktycznych, m.in. w kompresji sygnałów audio. Opanowuje narzędzia statystycznej teorii detekcji i filtracji adaptacyjnej, w zastosowaniu do wykrywania sygnałów na tle szumów, przewidywania (predykcji) sygnałów, tłumienia echa i zakłóceń. Ponadto zapoznaje się z technikami dyskryminacji statycznej (dyskryminatory liniowe, SVM) i dynamicznej (HMM) w zastosowaniu do kompresji i rozpoznawania mowy.
- Treści kształcenia:
- Treść wykładu:
1. Analiza czasowo-częstotliwościowa sygnałów:
- Krótkoczasowa transformata Fouriera. Pojęcie okna czasowego, spektrogramy sygnałów. (2 godz.)
- Transformata Gabora. Elementarna funkcja Gabora. Metody wyznaczania funkcji okna i współczynników rozwinięcia, transformata Zaka. (2 godz.)
- Transformata falkowa. Pojęcie falek, ciągłe przekształcenie falkowe, skalogram. Dyskretna transformata falkowa, zastosowania. (2 godz.)
2. Zastosowanie transformat w technice kompresji sygnałów:
- Od Dyskretnej Transformaty Fouriera, poprzez Dyskretną Transformatę Cosinusoidalną do zmodyfikowanych (rozciągniętych - extended) transformat cosinusoidalnych (MDCT, LT, ELT). Zastosowanie w koderach audio (np. MP3) – 2 godz
- Problem koncentracji energii, dekorelacji, transformata Karhunena-Loevego – 1 godz
- Kodery transformaty a kwantyzatory wektorowe – 1 godz
3. Filtracja adaptacyjna i jej zastosowania:
- Zagadnienie predykcji, filtracji zakłóceń, tłumienia echa, identyfikacji układów dynamicznych– jednolity opis matematyczny. Korekcja interferencji międzysymbolowej – 2 godz
- Filtr Wienera i jego właściwości. Zastosowanie do identyfikacji kanału transmisyjnego – 2 godz
- Algorytmy adaptacji: stochastycznego gradientu (SG), najmniejszej sumy kwadratów (LMS) – 2 godz
4. Wykrywanie sygnałów na tle zakłóceń:
- Elementy statystycznej teorii detekcji, funkcje decyzyjne, weryfikacja hipotez (2 godz.)
- Detektory optymalne, detektory bayesowskie, Neymana-Pearsona i mini-max, detekcja parametryczna, nieparametryczna i „robust”. (2 godz.)
- Detektory dwudecyzyjne, charakterystyki operacyjne (krzywe ROC), detekcja SPFA. (2 godz.)
- Wykrywanie słabych sygnałów w środowisku silnych zakłóceń. (2 godz.)
5. Zagadnienia rozpoznawania i klasyfikacji:
- Dyskryminatory liniowe, zastosowanie w parametrycznych koderach mowy – 1 godz
- Dyskryminatory nieliniowe, na przykładzie maszyny wektorów wspierających (SVM) – 1 godz
- Ukryte Modele Markowa (HMM), rozpoznawanie mowy – 4 godz.
Zakres ćwiczeń:
Ćwiczenia audytoryjne obejmują materiał przedstawiony na wykładzie w formie zadań i problemów, rozwiązywanych przez studentów w trakcie zajęć.
Laboratorium:
Laboratorium obejmuje 6 dwugodzinnych ćwiczeń, w trakcie których studenci wykonują w zespołach dwuosobowych pomiary i obliczenia.
1. Reprezentacje ortogonalne sygnałów.
2. Filtracja adaptacyjna: predyktory liniowe, algorytmy adaptacji: metoda stochastycznego gradientu, metoda najmniejszej sumy kwadratów. Zastosowanie w koderze ADPCM.
3. Generowanie i analiza sygnałów pseudolosowych
4. Transformaty w kompresji sygnałów fonicznych: porównanie transformat DFT, DCT, MDCT (zwanej też ELT). Zastosowanie w koderze sygnału audio.
5. Statyczne i dynamiczne rozpoznawanie wzorców: Dyskryminator liniowy Fishera i jego zastosowanie do rozpoznawania klas sygnałów: mowa dźwięczna, bezdźwięczna, szum otoczenia. HMM w rozpoznawaniu mowy: projektowanie Ukrytych Modeli Markowa dla rozpoznawania izolowanych słów.
6. Wyznaczanie charakterystyk operacyjnych i krzywych ROC detektorów binarnych.
- Metody oceny:
- Stopień opanowania wiedzy jest oceniany na podstawie dwóch pisemnych sprawdzianów audytoryjnych (Spr1, Spr2) oraz sprawdzianów wstępnych i sprawozdań z poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych (Lab1 - Lab6).
- Egzamin:
- nie
- Literatura:
- 1. P. Wojtaszczyk, „Teoria falek”, PWN, Warszawa 2000.
2. J.T. Białasiewicz, „Falki i aproksymacje”, WNT, Warszawa 2000.
3. S.W. Smith „Cyfrowe przetwarzanie sygnałów – poradnik dla inżynierów i naukowców” – BTC, 2007
4. T.P.Zieliński „Cyfrowe przetwarzanie sygnałów – od teorii do zastosowań” - WKiŁ
5. L.Rutkowski „Filtry adaptacyjne i przetwarzanie sygnałów” - WNT
6. A. Jakubiak, D. Radomski, „Sygnały i systemy”, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2012.
7. A. Jakubiak, „Metody detekcji sygnałów na tle zakłóceń”, OWPW (w druku).
8. J.Wojciechowski „Sygnały i systemy” – WkiŁ 2008
9. J.Szabatin „Przetwarzanie sygnałów” – W-wa 2003
10. K.Sayood “Kompresja danych – wprowadzenie”, Wyd. RM, W-wa 2002
11. A.Drozdek “Wprowadzenie do kompresji danych”
12. N.S.Jayant, P.Noll "Digital coding of waveforms"
13. A.Gersho, R.M.Gray "Vector quantization and signal compression"
14. W Kasprzak „Rozpoznawanie obrazów i sygnałów mowy”, W-wa 2009
15. W. Kwiatkowski „Metody automatycznego rozpoznawania wzorców”
16. P.Dymarski (ed.) „Hidden Markov Models – Theory and applications” - Intech 2011, Open source (dostępna w Internecie)
17. A.M. Kondoz “Digital speech”
18. L.Hanzo, F.Clare, A.Somerville, J.P.Woodward: “Voice compression and communications”
19. P.Vary, R.Martin „Digital speech transmission”, Wiley 2005
20. W.Skarbek ”MULTIMEDIA – algorytmy i standardy kompresji”
- Witryna www przedmiotu:
- http://ztso.tele.pw.edu.pl/~ctom/PSYT/PSYT.html
- Uwagi:
Efekty uczenia się
Profil ogólnoakademicki - wiedza
- Charakterystyka PSYT_W01
- Student posiada wiedzę na temat analizy czasowo-częstotliwościowej sygnałów niestacjonarnych.
Weryfikacja: Lab. 1, Spr1
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_W07, K_W06
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_WG
- Charakterystyka PSYT_W02
- Posiada wiedzę z zakresu zastosowania właściwych transformat w technice kompresji sygnałów.
Weryfikacja: Lab. 4, Spr1
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_W06, K_W07
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_WG
- Charakterystyka PSYT_W03
- Posiada wiedzę z zakresu zastosowań filtracji adaptacyjnej.
Weryfikacja: Lab. 2, Spr1
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_W07, K_W10
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_WG
- Charakterystyka PSYT_W04
- Posiada wiedzę z zakresu rozpoznawania, klasyfikacji i detekcji sygnałów.
Weryfikacja: Lab. 5, Lab. 6, Spr2
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_W06, K_W10
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_WG
Profil ogólnoakademicki - umiejętności
- Charakterystyka PSYT_U01
- Student posiada umiejętność wyboru i zastosowania właściwej transformaty w kompresji sygnałów.
Weryfikacja: Lab. 4, Spr1
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_U01, K_U05, K_U07
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_UK, I.P7S_UW, III.P7S_UW.1.o, III.P7S_UW.3.o
- Charakterystyka PSYT_U02
- Posiada umiejętność projektowania filtrów adaptacyjnych w zastosowaniach telekomunikacyjnych.
Weryfikacja: Lab.2, Spr1
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_U01, K_U05, K_U07, K_U10
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_UK, I.P7S_UW, III.P7S_UW.1.o, III.P7S_UW.3.o
- Charakterystyka PSYT_U03
- Posiada umiejętność projektowania systemów rozpoznawania, klasyfikacji i detekcji sygnałów w zastosowaniach telekomunikacyjnych.
Weryfikacja: Lab.5, Lab. 6, Spr2.
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_U01, K_U05, K_U06, K_U07
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_UK, I.P7S_UW, III.P7S_UW.1.o, III.P7S_UW.3.o
Profil ogólnoakademicki - kompetencje społeczne
- Charakterystyka PSYT_K01
- Student posiada umiejętność współpracy w grupie.
Weryfikacja: Lab. 1 - Lab.6
Powiązane charakterystyki kierunkowe:
K_K01
Powiązane charakterystyki obszarowe:
I.P7S_KO